Araştırma Etiği Politikası

Effect Publishing Agency, tüm akademik yayınlarında bilimsel dürüstlüğü, araştırma bütünlüğünü ve etik değerlere dayalı yayıncılığı temel sorumluluk olarak kabul eder. Bu politika, insan ve hayvan denekli araştırmalar, klinik çalışmalar, hassas verilerin işlenmesi ve etik raporlama standartlarına ilişkin yayınevinin benimsediği ilkeleri tanımlar.

İnsan Katılımlı Araştırmalar

İnsan deneklerin yer aldığı araştırmalar, başta Helsinki Bildirgesi (2024) olmak üzere evrensel etik standartlara uygun biçimde yürütülmelidir. Yayımlanacak tüm çalışmalarda aşağıdaki koşulların sağlanması zorunludur:

• Etik kurul onayı araştırma başlamadan önce alınmalı; kurulun adı, onay tarihi ve numarası makalenin “Yöntem” bölümünde açıkça belirtilmelidir.

• Tüm katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alınmalı ve bu onam hem araştırmaya katılımı hem de tanımlayıcı verilerin (ör. görüntüler, klinik detaylar) yayımlanmasını kapsamalıdır.

• 18 yaş altı bireyler için ebeveyn veya yasal vasilerden yazılı onam alınmalıdır.

• Psikiyatrik hastalar, göçmenler, mahkûmlar gibi hassas grupların dahil edildiği çalışmalarda gönüllülük ilkesinin sağlandığı ve etik gerekçenin açık şekilde ifade edildiği belirtilmelidir.

• Katılımcıların kimliği ve özel bilgileri tüm süreç boyunca korunmalı, yalnızca açık izin ve gerekli gerekçeyle yayımlanmalıdır.

Hayvan Denekli Araştırmalar

Hayvanlarla yapılan çalışmalar, bilimsel geçerliliğin ve hayvan refahının korunması için uluslararası etik ilkeler doğrultusunda yürütülmelidir. Bu kapsamda:

• Araştırmanın yetkili bir hayvan etik kurulu tarafından onaylanmış olması zorunludur.

• Etik onay bilgileri makalede ayrıntılı şekilde sunulmalıdır.

• 3R İlkeleri (Replacement – yerine koyma, Reduction – azaltma, Refinement – iyileştirme) araştırmanın tüm aşamalarında dikkate alınmalıdır.

• Guide for the Care and Use of Laboratory Animals veya AB 2010/63/EU Direktifi gibi uluslararası rehberler referans alınmalıdır.

• ARRIVE raporlama standartlarına uygun şekilde deneysel süreçler, barınma koşulları, prosedürler, analitik yöntemler ve refah önlemleri detaylandırılmalıdır.

Klinik Araştırma Kaydı

Klinik çalışmaların şeffaflığı artırmak amacıyla, araştırma başlamadan önce kamuya açık bir veri tabanında kayıt altına alınması zorunludur (ClinicalTrials.gov, EU Clinical Trials Register vb.). Yayınlanacak makalelerde kayıt numarası tercihen özet bölümünde belirtilmelidir. Kayıt işleminin araştırma başladıktan sonra yapılması durumunda, nedenlerine ilişkin açıklayıcı bir beyan sunulmalıdır. Klinik araştırmaların, mümkün olduğunca CONSORT rehberi doğrultusunda raporlanması beklenir.

Tarafsız ve Kapsayıcı Dil Kullanımı

Effect Publishing Agency, yayımlanan tüm içeriklerde kapsayıcı, saygılı ve tarafsız bir dil kullanılmasını destekler. Yazarların cinsiyet, yaş, etnik köken, engellilik, sosyal statü gibi konularda özenli terminoloji kullanmaları beklenir. Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet raporlamasında SAGER rehberi dikkate alınabilir.

Etik İhlaller ve Soruşturma Süreci

İntihal, veri uydurma, veri tahrifi, etik dışı yöntemler veya gerekli etik onayların alınmaması gibi durumlar COPE yönergeleri doğrultusunda incelenir. İhlal tespit edilmesi hâlinde:

• Makale reddedilebilir veya yayından geri çekilebilir,

• Yazarın bağlı olduğu kuruma bildirim yapılabilir,

• Düzeltme, açıklama veya uyarı notu yayımlanabilir.

Bu süreçlerin amacı, bilimsel kayıtların doğruluğunu ve güvenilirliğini korumaktır.

Editör ve Hakem Sorumlulukları

Editörler ve hakemler, gönderilen çalışmaların etik uygunluğunu titizlikle değerlendirmeli; şüpheli durumlarda yazar(lar)dan açıklama, ek belge veya kanıt talep etmelidir. Tüm değerlendirme aşamaları tarafsızlık ve gizlilik ilkesine uygun biçimde yürütülmelidir.

Uyum ve Yayınevinin Sorumluluğu

Effect Publishing Agency, insan ve hayvan haklarına saygılı, etik değerlere bağlı ve bilimsel bütünlüğü önceleyen bir akademik yayın ortamının sürdürülebilirliğini kurumsal bir yükümlülük olarak görür. Bu politika, yayınevi bünyesindeki tüm dergiler için bağlayıcı asgari standartları ifade eder.